Kể từ khi Ethereum nâng cấp lên phiên bản 2.0, chuyển đổi từ mô hình Proof of Work (POW) sang Proof of Stake (POS). Các giải pháp Layer 2 vẫn đang tiếp tục phát triển và đồng đoạt ra tin tức mainnet vào Q3-Q4 năm nay. Một trong số đó là ZkSync – giải pháp L2 mở rộng Ethereum trên công nghệ ZK-Rollup

Vậy zkSync có gì đặc biệt so với các giải pháp Layer 2 khác. Hãy cùng CoinLAB tìm hiểu qua bài viết ngày hôm nay

 

Tổng quan

zkSync là giải pháp layer 2 mở rộng Ethereum bằng cơ chế bảo mật Zero-knowledge Proof, được phát triển bởi Matter Labs từ năm 2020

Zero-Knowledge Rollups giúp xác nhận giao dịch mà không phải lệ thuộc vào bên trung gian nào khác, đảm bảo tính phi tập trung của mạng lưới Ethereum với thời gian rút tiền nhanh hơn đáng kể so với Optimistic Rollups.

Ở phiên bản zkSync 2.0 có khả năng tương thích tốt với EVM, trong khi vẫn giữ được code đạt hiệu quả cao (tức là đảm bảo được tính bảo mật, không xảy ra lỗi, bugs được battle-tested tốt)

• zkEVM cho phép zkSync với việc thực thi Smart Contract
• zkPorter thúc đẩy tốc độ giao dịch của zkSync
• zkSync 2.0 là sự kết hợp của zkSync, zkEVM và zkPorter

 

ZkPorter là gì?

• ZkPorter có thể gọi là trái tim của ZkSync 2.0
• Sử dụng bằng chứng cổ phần (PoS) cho phép khả năng mở rộng cao (hàng nghìn TPS) và phí giao dịch thấp có thể so sánh với các sidechains.
• Tính bảo mật tốt: Trong trường hợp xấu nhất, khi một nhóm đối tượng kiểm soát cả trình sắp xếp và hơn 2/3 tổng số tiền staking, họ có thể ký một chuyển đổi chấp nhận trạng thái hợp lệ nhưng giữ lại dữ liệu. Trong trường hợp này, trạng thái bị “đóng băng”, người dùng sẽ không thể rút tiền, và tiền của kẻ tấn công cũng bị đóng băng.

 

ZkSync đã trải qua 2 phiên bản

• zkSync 1.0 là giải pháp mở rộng zkRollup trên Ethereum (non-custodial). Được sử dụng riêng cho các mục đích đơn giản, nhưng lại thiếu hỗ trợ cho zkEVM và không thể xử lý smart contract phức tạp.
• zkSync 2.0 là một bản zk-Rollup hỗ trợ smart contract, tương thích EVM, cho phép các developer khai các giao thức DeFi, NFT và các loại ứng dụng khác trên đây. Khả năng tương thích này sẽ giúp các developer chuyển các ứng dụng từ Ethereum sang zkSync một cách dễ dàng và nhanh chóng. Về mặt kỹ thuật, nó được gọi là “zk-EVM”

ZkSync 2.0 sẽ là zkEVM đầu tiên được đưa vào hoạt động. Khi zkEVM phát triển, nó sẽ đóng góp một phần đáng kể cho cộng đồng Ethereum và cung cấp khả năng mở rộng quy mô cần thiết

Matter Labs mới đây đã ra mắt phiên bản “Baby alpha” vào 29/10, nhưng hiện tại quyền truy cập ban đầu sẽ bị hạn chế rất nhiều.

 

Đặc điểm nổi bật

Kiến trúc này đem đến cho zkSync những đặc điểm như sau:

• Bảo mật cao: Các Rollups Validators không thể làm hỏng trạng thái hoặc ăn cắp tiền (không giống như SideChains). Người dùng luôn có thể lấy tiền từ các Rollups ngay cả khi các validators ngừng hợp tác vì dữ liệu có sẵn (không giống như Plasma)
• Giảm mức độ phụ thuộc vào các bên giám sát: Nhờ có bằng chứng hợp lệ (valid proofs), cả người dùng hay một bên đáng tin cậy nào khác đều không cần trực tuyến để giám sát các khối Rollups nhằm ngăn chặn gian lận (không giống như Optimistic Rollups).

Ngoài ra còn các đặc điểm nổi bật về thông số giao dịch như:

• Phí giao dịch thấp hơn 50 lần so với mạng lưới chính trên Ethereum.
• Thân thiện với smart contracts.
• Bảo vệ được hơn 5 triệu giao dịch.
• Số lượng giao dịch có thể thực hiện mỗi giây: 300 TPS.

Zksync giải quyết được 4 vấn đề trên Ethereum

• Bảo mật không thụ thuộc vào bên thứ 3
• Phi tập trung
• Khả năng bảo mật
• Khả năng lập trình: Giao diện lập trình API web 3 tiêu chuẩn, tương thích EVM và smart contract

 

Khi nào zkSync 2.0 có thể truy cập đầy đủ?

• Trong tháng đầu tiên sau khi ra mắt phiên bản “Baby alpha”, mạng sẽ hoạt động mà không có bất kỳ ứng dụng bên ngoài nào, cũng như bất kỳ người tham gia bên ngoài nào sử dụng. Dự án giải thích rằng giai đoạn ban đầu chỉ dành để kiểm tra hoạt động và bảo mật mạng lưới
• Sau khi hoàn thành, giai đoạn tiếp theo được gọi là “Fair alpha”. Đây là nơi các nhà phát triển có thể chuyển sang zkSync và bắt đầu xây dựng trên mạng. Hơn 150 dự án đã thể hiện sự quan tâm đến việc triển khai ứng dụng của trên zkSync 2.0, bao gồm các giao thức DeFi như Uniswap
• Giai đoạn cuối cùng sẽ là khi mạng mở hoàn toàn cho tất cả mọi người. Điều này dự kiến ​​sẽ xảy ra vào cuối năm nay

 

Hệ sinh thái Zksync

• ZkSync đã raise tổng cổng $258M bởi nhiều tên tuổi lớn như A16Z, Bybit, PlaceHolder, Consensys, Dragonfly.
• Hiện tại ZkSync đang cùng Polygon, Scroll trong cuộc chạy đua zkEVM

 

Một số dự án nổi bật mà anh em có thể tham khảo để săn Retroactive

Donate Gitcoin:

• Gitcoin là nền tảng hỗ trợ dự án có thể kêu gọi tài trợ từ cộng đồng, trong đó sẽ có không ít dự án đến từ hệ ZkSync như Syncswap,…
• Hướng dẫn donate Gitcoin: Tại đây

IncrementHQ

• Dự án làm về mảng Margin Trading
• Vừa là 1 native protocol trên ZkSync vừa raise fund từ nhiều quỹ đầu tư nổi tiếng như Parafi Capital, Delphi Digittal, Angel DAO, Ledger Prime, SkyVision…

TakerProtocol

• Là dự án sẽ cho thuê NFT và ứng dụng NFT vào mảng Lending Protocol.
• Dự án đã raise thành công $3M tại vòng Seed được lead bởi Electric Capital ngoài ra còn có Digital Currency Group, Dragonfly Capital, The Lao, Spartan Group,…

ArgentHQ

• Vừa là ví và có ý tưởng làm sàn dex chạy trên layer 2 Zsync, hiện mới ra mắt sản phẩm ví ArgentX cho Starknet.
• Dự án đã raise thành công $56M từ nhiều quỹ đầu tư lớn như Paradigm, Jump, Amonica, Fabric,…

Ngoài ra còn:

• PhezzanProtocol nền tảng perpetual DEX trên Zksync
• Syncswap là 1 DEX uy tín được backer bởi Project Galaxy, Coinbase, Binance, Multicoin, Spartan Group, Jump Capital,…
• MESprotocol order-book trên nền tảng ZkSync dự án này tương tự ZigZag nhưng Zigzag  được đánh giá cao hơn.
• Zksparkofficial nền tảng launchpad trên cả StarkNet lẫn Zksync, có partner với Jediswap và Syncswap.

Hệ sinh thái ZkSync còn rất nhiều dự án khác chưa hoàn thành sản phẩm (chưa có token). Đây cũng là cơ hội để anh em trải nghiệm và săn Airdrop: https://ecosystem.zksync.io

=> Hiện tại các dự án trên ZkSync chủ yếu là multichain từ các chain khác qua như AAVE, Uniswap, Curve Finance, Sushiswap,… nên các cơ hội cho các dự án native là khá khó khăn đặc biệt về mảng Lending có AAVE siêu mạnh vào tới chain nào là hút thanh khoản chain đó.

=> Cơ hội kiếm tiền trên hệ ZkSync vẫn có nhưng không cao

=> Tuy nhiên, lượng người quan tâm làm quest, crew3 trên Zksync rất lớn, hiện tại chỉ đứng sau kèo Arbitrum trên Quest. Chứng tỏ niềm tin của người dùng vào một đợt airdrop từ dự án tương đối cao

 

Các thông số nền tảng

• Dù chạy mainnet từ tháng 6/2020 nhưng do zkSync 1.0 không hỗ trợ zkEVM, nó chỉ dùng cho mục đích đơn giản, nên mức TVL trên zkSync 1.0 khá khiêm tốn, chỉ ~63 triệu USD
• Khi zkEVM triển khai vào cuối năm ồ ạt các dự án lớn trên Ethereum sẽ multichain qua ZkSync thì khả năng sẽ có thay đổi tích cực

 

Thông số on-chain về dòng tiền đang ở trong Hệ sinh thái

Tiền trong hệ sinh thái chủ yếu vẫn là stablecoin & ETH

 

• Fee trên zkSync rẻ hơn đáng kể so với L1 hoặc Optimistic Rollups
• Tổng số giao dịch đã xử lý hơn gần 13 triệu

 

Tiền deposited vào nền tảng trong 90 ngày gần đây tăng khá mạnh

 

Tổng số lượng địa chỉ ví

Tổng số địa chỉ ví và người dùng duy nhất trên zkSync tăng trưởng đều, chứng tỏ zkSync vẫn có sức thu hút nhiều người dùng mới, đến nay đã có gần 700k địa chỉ ví trên tổng số hơn 400k người dùng duy nhất.

Mặc dù điều này chỉ phản ánh khoảng 0,19% địa chỉ duy nhất của Ethereum, nhưng nó vẫn là một con số ấn tượng đối với một nền tảng giai đoạn đầu với chức năng và ứng dụng hạn chế

zkSync Unique Addresses Chart

 

Ethereum Unique Addresses Chart

 

Các Quỹ Đầu Tư đang Bullish về công nghệ Zero – Knowledge

Đối với các Layer 2 Ethereum sử dụng công nghệ zk rollup

• StarkWare raise fund $273M từ nhiều VCs tier 1 như Coinbase, Pantera, Polychain Capital, Paradigm, Consensys, Alameda Research, IOSG,…
• Zksync raise fund $258M từ A16Z, Binance, 1kx, Dragonfly Capital, Hashed, Consensys, Bybit, Okex…
• Loopring org raise fund 45M

Ngoài ra còn rất nhiều L1 sử dụng một phần tính năng của công nghệ Zero-Knowledge như BNB Chain, CelestiaOrg, CeloOrg…

Ngay cả Polygon cũng bỏ ra $200M để mua lại Hermez & $400M để mua lại Mir Protocol. Hai dự án Layer 2 về giải pháp Zkrollup

Zk History

=> Mặc dù hiện tại Zkrollup chưa có nhiều ứng dụng nổi bật, nhưng sự kì vọng của các nhà đầu tư vào dự án này là không hề nhỏ, đây cùng là lý do chúng ta không nên bỏ qua giải pháp Zkrollup, đặc biệt là 2 hệ sinh thái ZkSync & Starknet

 

So sánh

ZkSync 2.0 vs Optimistic

• Bảo mật cao hơn đáng kể: ZK Rollup loại bỏ sự phụ thuộc vào những người theo dõi, thay thế bảo mật bằng mật mã
• Hiệu quả sử dụng vốn cao hơn: Trong Optimistic Rollup, việc rút tiền gốc của bất kỳ tài sản nào sẽ mất thời gian 1 tuần. Trong ZkSync, bất kỳ lần rút tiền nào đều được hoàn tất trong khoảng từ 15p đến 3h
• Chi phí giao dịch: ZK Rollups rẻ hơn cho hầu hết các trường hợp sử dụng vì nó yêu cầu ít dữ liệu nhất được đăng trên chuỗi (không có chữ ký và không có thông số giao dịch)

 

zkSync vs other ZK rollups

 

zkSync 2.0 vs Sidechains

zkSync 2.0 cung cấp hai loại tài khoản cho người dùng: ZkRollup và ZkPorter

ZkRollup vs Sidechains

• ZkRollups cung cấp mức độ bảo mật tương tự như chính L1, nhưng với chi phí thấp hơn (khoảng 1/5 chi phí trên L1).

ZkPorter vs Sidechains

• ZkPorter cung cấp phí cực thấp giống như sidechain, nhưng với mức độ bảo mật cao hơn.
• ZkPorter dựa vào Ethereum để xác định tính hợp lệ của giao dịch và dựa trên trình tạo mã token zkSync để cung cấp dữ liệu.

=> Bất kể chọn loại tài khoản ZkSync nào, nó sẽ an toàn hơn nhiều so với sidechains. Tài khoản ZkRollups sẽ cung cấp bảo mật cao nhất, trong khi tài khoản ZkPorter sẽ cung cấp chi phí tương đương.

 

Roadmap

• 12/2019: ZkSync v0.1 Testnet với Ethereum và chuyển token ERC20
• 6/2020: ZkSync v1.0 hoạt động trên Ethereum
• 8/2020: ZkSync v1.1 Nâng cấp Zero Knowledge Proof, tăng TPS từ 300 lên 3000, cho phép thực hiện tính năng cơ bản không smart contract
• 9/2020: Tích hợp thanh toán ZkSync và Gitcoin
• 5/2021: Cho phép mint NFT và Swap token
• 6/2020: zkEVM Testnet
• 2/2022: ZkSync 2.0 Public Testnet
• 29/10/2022: Ra mắt phiên bản Baby Alpha

Roadmap rõ ràng và theo đúng lộ trình. Hiện tại dự án đang alpha mainnet và sẽ sớm full launch vào đầu năm sau.

 

Team Member

Đứng sau dự án zkSync là Matter Labs, được thành lập vào cuối năm 2019, đặt trụ sở chính ở Berlin và bắt đầu giới thiệu dự án zkSync ra công chúng vào mùa hè 2020.

Matter Labs được sáng lập bởi 2 thành viên:

• Alexandr Vlasov
• Alex Gluchowski: là một kĩ sư phần mềm với kinh nghiệm 19 năm, ông đã làm CTO cho một vài công ty công nghệ, trong đó có một công ty chuyên về Ethereum R&D trước khi bắt đầu dồn tâm huyết cho zkSync

Ngoài ra dự án còn một hội đồng bảo mật gồm 15 thành viên, tham gia quyết định các vấn đề về mạng lưới trong trường hợp khẩn cấp

Về mặt lý thuyết, khi một giao dịch khiến zkEVM bị lỗi nội bộ. Nếu một giao dịch như vậy được gửi vào hàng đợi ưu tiên và không thể được xử lý, hệ thống sẽ dừng và chuyển sang chế độ khẩn cấp. Việc nâng cấp để khắc phục sự cố phải diễn ra trong 4 tuần, tài sản cũng sẽ bị đóng băng trong khoảng thời gian này

Để ngăn chặn những sự kiện như vậy, hội đồng bảo mật zkSync đã thành lập ra 15 thành viên của cộng đồng Ethereum bao gồm:

• Aave
• Itamar Lesuisse(Argent)
• Mike McDonald(Balancer)
• James Prestwich(cLabs)
• Michael Egorov(Curve)
• Jack Baumruk(Dekrypt)
• Haseeb Qureshi(Dragonfly)
• Justin Drake(Ethereum Foundation)
• Stefan George(Gnosis)
• Baek Kim(Hashed)
• Chris Burniske(Placeholder)
• Nick Grossman(USV)
• Will Harborne(ZK Validator)
• Sergej Kunz(1inch)
• Lasse Clausen(1kx)

Hoạt động theo quy tắc

• 8/15 chữ ký có thể rút ngắn thời hạn xuống còn 2 tuần.
• 10/15 chữ ký có thể rút ngắn thời hạn xuống còn 1 tuần.
• 12/15 chữ ký có thể rút ngắn thời hạn xuống còn 3 ngày.

Một mốc thời gian tối thiểu này sẽ luôn duy trì để bảo vệ khỏi những trường hợp xấu nhất có thể xảy ra

 

Backer

Các vòng gọi vốn:

• Seed Round (T9/2019): $2M lead bởi Placeholder và có sự tham gia của 1kx, Dekrypt, Hashed và Dragonfly Capital Partners
• Series A (T3/2021): $6M từ Binance, Coinbase Ventures, Balancer, Aave, Curve,…
• Series B (T11/2021): $50M từ a16z, Blockchain.com, Crypto.com, Bybit, Consensys, OKEx, Covalent,…
• Tháng 1 năm 2022, Matter Labs đã được thông qua khoản đầu tư trị giá $200M từ BitDAO để xây dựng hệ sinh thái zkSync.

⇒ Có thể thấy zkSync có mối quan hệ rất thân thiết với các sàn giao dịch lớn, và những tên tuổi gạo cội trong làng Defi. Giúp zkSync nhanh chóng được tích hợp ở cả các sàn tập trung và các ứng DeFi, từ đó đưa zkSync tiếp cận người dùng và được chấp nhận, sử dụng rộng rãi hơn rất nhiều.

 

Tổng kết

ZkSync 2.0 là dự án zk-Rollup đi đầu trong việc phát triển zkEVM tương thích với EVM.

Matter Labs khởi động zkSync 2.0 và tích hợp Dynamic Fees, Account Abstraction, EIP-1559, đây là một bước tiến lớn của zkSync cũng như của giải pháp zk-Rollup.

Dự án kết hợp với nhiều sàn CEX và dự án DeFi lớn, giúp tăng độ tiếp cận người dùng, đây chính là những lợi thế lớn có thể giúp zkSync chiếm ưu thế.

Trong năm nay có thể sẽ là năm bùng nổ của ZK-Rollup, với vụ nổ đầu tiên là zkEVM. zkSync và StarkWare tương lai sẽ trở thành cặp đôi hiện tượng như Arbitrum và Optimism hiện nay

zkSync đã xác nhận sẽ phát hành token riêng để phục vụ việc phi tập trung hóa mạng lưới, đây có thể là một token được phát hành ra cộng đồng qua hình thức fair launch hoặc khả năng cao là airdrop.

Điểm trừ hiện tại các dự án ZK Rollup là chưa thân thiện với nhà phát triển, các Dapp xây dựng trên đây sử dụng ngôn ngữ lập trình hoàn toàn khác. không hỗ trợ khả năng tổng hợp, mỗi ứng dụng khác nhau lại phải sử dụng một loại ZK rollup khác nhau, dẫn đến các ứng dụng trong cùng layer không thể tương tác

Nhà sáng lập Ethereum Vitalik Buterin từng đăng đàn ca ngợi ZK-Rollups là “kẻ thay đổi cuộc chơi”.

Bài viết cung cấp thông tin, không mang tính chất là lời khuyên đầu tư, anh em nên có trách nhiệm với từng quyết định đầu tư của mình. Đừng quên theo dõi CoinLAB để không bỏ lỡ những bài viết hay và bổ ích về thị trường Crypto.

• CoinLAB Group: https://t.me/coinLABgroup
• CoinLAB GameGuild: https://t.me/CLABGameGuild
• Discord: https://discord.gg/87PQ5TQb
• Twitter: https://twitter.com/CoinLAB_Offi
• Facebook: https://www.facebook.com/CoinLABVN
• Youtube: https://www.youtube.com/c/CoinLABOfficial/videos

 

Tác giả: Alden